Od połowy XIX wieku w kopalniach węgla kamiennego na Górnym Śląsku świętowana jest, przypadająca 4 grudnia, uroczystość świętej Barbary, nazwana Barbórką. Pokażmy ją światu!

Barbórka w kopalni Julian w Piekarach w 1956 r.

Każdego roku od ponad 160 lat społeczność górnicza celebruje Barbórkę jako wydarzenie religijne, zawodowe i rodzinne. W każdym z tych wymiarów na Górnym Śląsku jest ono wyjątkowe, a na przestrzeni półtora wieku stale się zmieniało. Pamięć o Barbórce powinna być przekazywana kolejnym pokoleniom mieszkańców regionu, ponieważ cały Górnym Śląsk wyrósł „na węglu" dzięki ciężkiej pracy górników.

Bez względu na to, które elementy Barbórki są dzisiaj bardziej popularne od innych, wszystkie trzeba traktować jako dziedzictwo tego święta, ponieważ niezmiennie jest to dzień świąteczny górników i ich najbliższych. Jest także dziedzictwem Górnego Śląska, elementem tożsamości mieszkańców regionu. Wniosek o wpisanie Barbórki na listę niematerialnego dziedzictwa złożyć mogą wyłącznie depozytariusze, a więc ci, którzy Barbórkę celebrują, świętują i pielęgnują.

W związku z tym Muzeum Górnictwa Węglowego, jako koordynator tego przedsięwzięcia, zwraca się z prośbą do depozytariuszy.

Podzielcie się z nami swoimi zdjęciami, krótkimi relacjami, filmami, nagraniami dźwiękowymi - wszystkim, co pozwoli nam zobrazować barbórkowe obchody na Górnym Śląsku.

Materiały można wysyłać na adres Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub Muzeum Górnictwa Węglowego, ul. Jodłowa 59, 41-800 Zabrze z dopiskiem „Barbórka” do końca grudnia 2017 r. Następnie będziemy prosić depozytariuszy o spotkanie się z pracownikami Muzeum i Urzędu Miasta Zabrze. Wówczas zachęcać będziemy wszystkich zainteresowanych do podpisania porozumienia depozytariuszy, które zostanie dołączone do wniosku. Jest to najważniejszy jego element, który poświadczy, że Barbórka jest dla górników ważna i cenna.

Podejmijmy więc wspólny wysiłek, by wpisać Barbórkę na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Pokażmy Polsce i światu jeden z naszych regionalnych skarbów.

Barbórka w kopalni Julian w Piekarach w 1956 r.

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

oraz

Komisja Historii Śląska Polskiej Akademii Umiejętności

zapraszają do udziału w konferencji naukowej

Węgiel – archetyp Górnego Śląska

Zabrze, 19-20 X 2017

Miejsce: Siedziba Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu ul. 3 Maja 19

Od ponad dwustu lat węgiel jest nierozerwalnie związany z dziejami Górnego Śląska. Szyby kopalń jeszcze do niedawna dominowały w krajobrazie a górnicy stanowili najliczniejszą grupę zawodową. Zapraszając do udziału w konferencji pragniemy wspólnie zastanowić się, czy wskutek tego węgiel stał się swoistą matrycą kształtującą zbiorowe doświadczenie. Być może z kopaliny przeistoczył się w cechę przekazywaną kolejnym pokoleniom, genotyp kulturowy dla Górnego Śląska, nieuświadomione uwarunkowanie wymagające odnawiania.

Ciekawi nas, czy węgiel można nazwać archetypem, który znajduje swoje miejsce w nieświadomości potomków hrabiego Friedricha von Redena i zachęca do ciągłej interpretacji i reinterpretacji. Czy węgiel-archetyp, upostaciowiony przez obrazy, mity, symbole w życiu społecznym, gospodarczym i kulturze drzemie u źródeł życia regionu? Być może, pomimo tego, że byłby archetypem „młodym", bo XIX-wiecznym, jest wieczną obecnością, praobrazem stanowiącym o jedności kultury wytworzonej na Górnym Śląsku?

Planowane wydarzenie będzie okazją do spotkania reprezentantów wielu nauk eksplorujących zagadnienia wiążące się z ujawnianiem się archetypu na przestrzeni XIX, XX i XXI wieku oraz poznaniem jego treści poprzez język symboli, obrazów, przestrzeni. Celem planowanej interdyscyplinarnej konferencji jest próba zbadania, czy literatura, kultura, historia, gospodarka, życie społeczne i sztuka, wytworzone w regionie, są interpretacją i reinterpretacją „węglowego archetypu".

Konferencja podzielona będzie na sekcje tematyczne, które koncentrować będą się na funkcjonowaniu archetypu w obrębie poszczególnych paradygmatów: historii i gospodarki, społeczeństwa i kultury oraz środowiska i urbanistyki.

Historia – gospodarka
W pierwszym bloku zagadnień chcielibyśmy określić wpływ archetypu węgla jako siły sprawczej na kształt i rozwój regionu, przeanalizować modele gospodarcze i ich przemiany od końca XVIII do połowy XX wieku.

Społeczeństwo – kultura
Kultura, jako najbardziej predestynowana do dokonania reinterpretacji oraz odnajdywania sensów i znaczeń pozwala społeczeństwu na wzbudzenie refleksji zarówno o historycznej jak i metafizycznej genezie archetypu. Mieszkańcy Górnego Śląska oraz wytwarzana przez nich i dla nich kultura ujawniają siłę archetypu nie tylko poprzez funkcjonujący mit, ale także indywidualizują archetyp przekształcając go w symbol. Referaty w tej części poświęcone mogą być zarówno funkcjonowaniu archetypu w społeczeństwie jak i cyrkulacji symboli w kulturze.

Środowisko – urbanistyka
Swoistym przejawem interpretacji i reinterpretacji archetypu jest urbanistyka oraz architektura. Zbadanie tego zagadnienia oraz refleksja nad wzajemnymi powiązaniami gospodarki, urbanistyki i budownictwa, nad pytaniami, czy przemysł stał się siłą sprawczą czy destrukcyjną, jakie jest jego dziedzictwo architektoniczne i urbanistyczne, jak je chronić i zachowywać, to również zadania konferencji.

Rada naukowa konferencji:
prof. dr hab. Ewa Chojecka
prof. dr hab. Dariusz Jarosz
prof. dr hab. Janusz Kaliński
prof. dr hab. Wojciech Świątkiewicz
prof. UŚ dr hab. Zygmunt Woźniczka

Rada organizacyjna konferencji:
Jan Jurkiewicz
Barbara Klajmon
dr Karol Makles
dr Beata Piecha-van Schagen

Informacje dodatkowe:

W ramach konferencji Muzeum Górnictwa Węglowego zaprasza uczestników do zwiedzenia podziemnych tras turystycznych.
Teksty wygłoszone podczas konferencji zostaną poddane recenzji naukowej i opublikowane w 2018 roku.
Organizatorzy nie gwarantują noclegu i nie pokrywają jego kosztów.

Do pobrania:

Program konferencji Węgiel - archetyp Górnego Śląska

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu pozyskało dotację w wysokości 2 mln zł na realizację projektu pn. „E-Muzeum – digitalizacja i udostępnianie zasobów Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu".

Celem jest rozwój cyfrowych usług kulturalnych poprzez utworzenie pracowni digitalizacji z systemami wspomagającymi zarządzanie i inwentaryzowanie zdigitalizowanych zbiorów Muzeum Górnictwa Węglowego. W ramach projektu wykonanych zostanie ponad 16 tys. skanów w różnych technologiach (ponad 3 tys. eksponatów) w celu udostępnienia ich on-line. Osoby prywatne, instytucje publiczne, uczelnie czy placówki badawcze będą mogły uzyskać dostęp do zdigitalizowanej „bazy danych" bezpośrednio za pomocą utworzonej strony internetowej. Znajdą się tam nie tylko galeria obrazów do przeglądania on-line z możliwością wyszukiwania interesujących obiektów, ale także interaktywne formularze pozwalające np. na wysłanie prośby o wypożyczenie eksponatu. Projekt w dalszej perspektywie umożliwi m.in. dokumentowanie likwidowanych zakładów górniczych w technologii 3D i udostępnianie rezultatów on-line.
Projekt E-Muzeum umożliwi uzyskanie szerszego kontaktu ze wszystkimi zainteresowanymi osobami i instytucjami bez względu na godziny otwarcia Muzeum czy miejsce zamieszkania danej osoby. Dzięki portalowi ułatwiony będzie kontakt z Muzeum, a wymiana informacji i opinii pozwoli pracownikom Instytucji rozpoznać aktualne potrzeby odwiedzających. Bogata kolekcja eksponatów pozwoli odbiorcy na zapoznanie się z dziedzictwem kulturowym regionu, a badaczom zainteresowanym tematyką górnictwa, na dostęp do materiałów dotąd nie udostępnianych w tak szerokim zakresie.

Projekt pn. „E-Muzeum - digitalizacja i udostępnienie zasobów Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu" uplasował się na 4. miejscu listy rankingowej, będąc jednym z 11 dofinansowanych projektów. Będzie on realizowany w latach 2018-2019 w ramach działania 2.1 Wsparcie rozwoju cyfrowych usług publicznych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

Źródło dofinansowania:
Środki Unii Europejskiej – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 – Oś priorytetowa II Cyfrowe Śląskie – działanie 2.1 Wsparcie rozwoju cyfrowych usług publicznych

Koszty:
Koszt całkowity projektu: 3 127 131,70 zł
Dofinansowanie: 2 014 056,80 zł

Ogłoszenie o wynikach konkursu opublikowano na stronie internetowej

W ramach tegorocznej edycji EDD Muzeum Górnictwa Węglowego zaprasza w sobotę 9 września w godz. 11.00 -12.30 na spacer ulicami jednej z najstarszych i najbardziej niezwykłych kolonii robotniczych na Górnym Śląsku, nazywanej również „robotniczym Eldorado". W 1881 roku pisano o niej jako o „wzorcowej osadzie hutniczej, górniczej i fabrycznej najumiejętniej urządzonej". Kolonię zbudował przemysłowiec z Berlina, Albert Borsig, w latach 1863-1878. Uczestnicy będą mogli się dowiedzieć, kim byli jego mieszkańcy i jak wyglądało ich życie do końca II wojny światowej: kto i dlaczego używał kastanietów, czym bawiły się dzieci zimą 1945 roku, co to był konsum.

Zwiedzanie osiedla obejmie przejście częścią południową o charakterystycznej koszarowej zabudowie z familokami oraz częścią północną zwaną urzędniczą. Zwiedzający odwiedzą również najmniejszą zabrzańską nekropolię - cmentarz ewangelicki z 1871 r.

Miejsce zbiórki: osiedle Borsigwerk, Zabrze-Biskupice, skrzyżowanie ulic Stefana Okrzei i Marii Rodziewiczówny.
Przewodnikami będą: Beata Piecha-van Schagen i Dariusz Walerjański.

Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Więcej informacji na stronie: http://www.edd.nid.pl/

Poniżej kilka zdjęć ze spaceru: