29 października 2019 roku w Paryżu miała miejsce oficjalna ceremonia wręczenia Nagród Dziedzictwa Europejskiego/ Nagród Europa Nostra 2019, najbardziej prestiżowego wyróżnienia w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w Europie. Wśród zwycięzców, w kategorii konserwacja, znalazła się Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu.

Dodatkowo, spośród wszystkich 25 zwycięzców, jury ekspertów i Zarząd organizacji Europa Nostra wybrało 7 laureatów Grand Prix. Sztolnia Królowa Luiza znalazła się również w tym zaszczytnym gronie.

Zwycięzców ogłosili Placido Domingo, Prezydent organizacji Europa Nostra i Tibor Navracsics, Komisarz Unii Europejskiej do spraw Edukacji, Kultury, Młodzieży i Sportu. Wyróżnienie przyznane za rewitalizację Sztolni odebrała Pani Prezydent Miasta Zabrze Małgorzata Mańka-Szulik.

W ceremonii wręczania nagród uczestniczyło ponad 1000 osób, między innymi wysokiego szczebla przedstawiciele instytucji Unii Europejskiej, państw członkowskich, a także wiodący przedstawiciele organizacji dziedzictwa kulturowego z całej Europy. Cieszymy się, że nasza wieloletnia, ciężka praca została doceniona na arenie europejskiej. Jesteśmy dumni, że udało nam się stworzyć tak wyjątkowe miejsce zarówno w skali kraju jak i Europy.

Rewitalizacja Sztolni

Rewitalizacja i udostępnienie odwiedzającym Kompleksu Sztolni Królowa Luiza (będącej częścią Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu) to efekt prowadzonych z rozmachem robót górniczych i budowlanych oraz konserwatorskich, rozpoczętych w 2009 roku. Przedsięwzięcie rewitalizacji sztolni okazało się jednym z największych wyzwań, przed jakimi stanęło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, a wraz z nim Miasto Zabrze i Województwo Śląskie. Jeszcze nikt, nigdy, nie prowadził prac górniczych, budowlanych i aranżacyjnych oraz konserwatorskich, nie tylko na tak dużą skalę, ale też w tak starym i specyficznym obiekcie. Głównym celem tak ambitnego projektu było zachowanie górniczego dziedzictwa regionu poprzez adaptację i rewitalizację kompleksu na potrzeby kulturalne, edukacyjne i turystyczne.

Rewitalizacja Sztolni Królowa Luiza została sfinansowana ze środków Unii Europejskiej, Miasta Zabrze, Województwa Śląskiego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska oraz ze środków własnych Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

Dziś Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu to największy kompleks turystyczny i kulturalny, związany z dziedzictwem górnictwa węgla kamiennego w Polsce i absolutny unikat w skali całej Europy. Najcenniejszymi elementami kompleksu są podziemne wyrobiska o łącznej długości przekraczającej 5 km.

Nagroda Dziedzictwa Europejskiego/ Nagroda Europa Nostra, zwana europejskim Oscarem dziedzictwa kulturowego, jest ogromnym wyróżnieniem dla tego wyjątkowego obiektu i nakładu pracy, jaki włożono w jego udostępnienie odwiedzającym. Przyznanie Sztolni Grand Prix jest ukoronowaniem starań Muzeum o zachowanie cennego dziedzictwa kultury przemysłowej i zbudowanie w oparciu o to dziedzictwo ośrodka, który będzie stanowił wzór i przykład dobrych praktyk dla całej Europy.

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu zaprasza na kolejne spotkanie: AKADEMIA PO SZYCHCIE.

Temat: Zegarek dla górniczego jubilata

Referent: dr Beata Piecha Van Schagen

Termin: 29 października br. godz. 17.00

Miejsce: Zabrze, sala konferencyjna Hostelu „Guido” przy ul. 3 Maja 93a

WSTĘP WOLNY!

W ramach programu „Twinning of Sites”, pod patronatem i dofinansowanego przez Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego ERIH , w dniach 09-11.10.2019r. przedstawicielki Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu odwiedziły Narodowe Muzeum Węgla Kamiennego Big Pit w Blaenavon w Walii (Big Pit National Coal Museum). Wizyta była niepowtarzalną okazją do wymiany doświadczeń i nabrania inspiracji do kolejnych działań.

Pierwszy dzień poświęcony został na zaprezentowanie obiektu i wizytę studyjną. Kopalnia Big Pit dysponuje zarówno częścią naziemną, jak i podziemną. Pierwszy etap zwiedzania obejmował zjazd do podziemnych wyrobisk znajdujących się na głębokości 90 metrów. Pokazana została trasa, jaką pokonują turyści wraz z modyfikacją przeznaczoną dla osób niepełnosprawnych. Po wyjeździe na powierzchnię przedstawiono, w jaki sposób zagospodarowano naziemne budynki kopalni. Oprowadzając, pracownicy Muzeum Big Pit, opowiadali o historii górnictwa w Walii, warunkach pracy pod ziemią, wykorzystywanych metodach pracy oraz schyłkowej epoce przemysłu wydobywczego w Wielkiej Brytanii. W trakcie zwiedzania poruszane były również kwestie z zakresu organizacji ruchu turystycznego (ceny biletów, przepustowość trasy, rezerwacje, kwestie dot. bezpieczeństwa). Zagadnienia te w porównaniu z zasadami i specyfiką Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu pozwoli na wyciągnięcie interesujących wniosków.

W trakcie drugiego dnia odbyły się spotkania ze specjalistami z działu edukacji i marketingu. Przedstawiona została oferta edukacyjna dla dzieci i młodzieży szkolnej. Zaprezentowano również sale edukacyjne, gdzie pokazano praktyczne zastosowanie ekspozycji oraz dodatkowych akcesoriów dla celów edukacyjnych.

Spotkanie ze specjalistami ds. marketingu dotyczyło w głównej mierze kwestii promocji oraz organizacji wydarzeń i eventów. Zaprezentowany został system planowania poszczególnych imprez. Jednocześnie omówiono profil turysty, który odwiedza Kopalnię Big Pit. Został on opracowany na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych.

Uczestniczki wyjazdu miały również możliwość uczestniczenia w spotkaniach z Dyrektorem Narodowego Muzeum Węgla Kamiennego Big Pit. W ich trakcie poruszono zagadnienia związane ze strukturą organizacyjną Muzeum Big Pit, finansowaniem działalność instytucji, planowanymi inwestycjami, wizją rozwoju oraz wyzwaniami, z którymi Muzeum będzie musiało się zmierzyć w kolejnych latach.

Wizyta stanowiła doskonały punkt wyjścia do dalszych rozważań, które będą kontynuowane w trakcie rewizyty w Zabrzu planowanej na wiosnę 2020r.  

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu zaprasza na premierę nowego wydawnictwa „Czas wolny górników kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Po pracy coś trzeba było robić”. Spotkanie odbędzie się w poniedziałek, 28 października 2019 r. o godz. 17.00 w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza, ul. Wolności 408 Zabrze.

Rozumienie czasu wolnego jako określonego czasu w ciągu dnia zaczęło determinować tradycyjną kulturę robotniczą na Górnym Śląsku już w latach 80-tych XIX wieku. Właściciele kopalń wspierali zakładanie ogródków działkowych lub wznosili domy wielorodzinne z ogródkami (całe osiedla) umożliwiające uprawę roślin oraz hodowlę zwierząt. Z biegiem lat aktywność ta przestała być ekonomiczną koniecznością, a stała się zajęciem realizowanym w czasie wolnym wyłącznie dla przyjemności bytowania z naturą w przestrzeni miejskiej. Kopalnie wspierały działalność różnorodnych stowarzyszeń, np. gimnastycznych, śpiewaczych, umożliwiając im m.in. spotkania w pomieszczeniach zakładów. W początku XX wieku zaczęto także organizować pierwsze orkiestry kopalniane. Jednocześnie wiadomo, że górnicy sami chętnie muzykowali czy hodowali drobne zwierzęta (kanarki, króliki). Organizowane rozgrywki sportowe w oparciu o sieć górniczych klubów piłkarskich, działające przy zakładowych domach kultury kółka zainteresowań ukształtowały pokolenia górników, utwierdzając przekonanie o wartości czasu wolnego jako elementu kultury tradycyjnej.

Przemiany społeczne, jakie dotykają górnictwo w Polsce od końca lat 90-tych XX w. oraz proces globalizacji kultury wpływają na zmianę fenomenów górniczej kultury. Ze względu na ekonomiczne problemy górnictwa, są one coraz bardziej zagrożone zanikiem, gdyż górnicy tracą oparcie finansowe i instytucjonalne. Młodzi górnicy wybierają takie same formy spędzania czasu wolnego, jak ich rówieśnicy niezatrudnieni w kopalniach.

Książka jest efektem projektu „Fenomeny kultury górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku realizowane w czasie wolnym – trwanie i zmiana” dedykowanego kulturze spędzania czasu wolnego wśród górników. W ramach projektu odbyły się spotkania z górnikami-twórcami oraz warsztaty artystyczne dla dzieci, przeprowadzono rozmowy z 80 pracownikami kopalń oraz nagrano 18 filmów dokumentacyjnych aktywności wolnoczasowe. Trwałym efektem wszystkich działań jest książka „Czas wolny górników kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Po pracy coś trzeba było robić”, do której dołączona jest pamięć USB z filmami.

Projekt powstał dzięki wsparciu finansowemu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura ludowa i tradycyjna".